Η Νέα Ζηλανδία εξέλεξε ένα από τα πιο ξεχωριστά κοινοβούλια στον κόσμο, προωθώντας ένα μοντέλο διακυβέρνησης με επικεφαλής χαρισματικές γυναίκες, αυτόχθονες και ΛΟΑΤΚΙ.
Το 1996 η Νανάια Μαχούτα εισήλθε στο κοινοβούλιο της Νέας Ζηλανδίας ως η νεότερη ιθαγενής της φυλής Μαορί που κέρδισε ποτέ τέτοια θέση. Σήμερα, πάνω από δύο δεκαετίες μετά, η 50χρονη Μαχούτα γίνεται η πρώτη γηγενής γυναίκα υπουργός Εξωτερικών στην ιστορία της χώρας. Δεν είναι όμως η μόνη που τραβάει τα βλέμματα στη σύνθεση του νέου κοινοβουλίου της Νέας Ζηλανδίας. Οκτώ γυναίκες, πέντε Μαορί, τρεις Πασίφικα και τρία μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας ανέλαβαν τα πιο σημαντικά υπουργεία στην ίσως πιο «αντισυμβατική» κυβέρνηση σε παγκόσμιο επίπεδο.
«Οσον αφορά την εθνικότητα, το φύλο και τη σεξουαλικότητα, η πολιτική εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία του πληθυσμού» εξηγεί στο Documento o Πολ Σπούνλεϊ, διακεκριμένος καθηγητής στο Κολέγιο Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μάσεϊ.
Η μεγάλη νίκη της Τζασίντα Αρντερν και του κεντροαριστερού Αριστερού Κόμματος τον περασμένο μήνα στις εκλογές έδωσε την ελευθερία στην πρωθυπουργό να σχηματίσει την πρώτη μονοκομματική κυβέρνηση από τότε που η χώρα υιοθέτησε το αναλογικό σύστημα ψηφοφορίας, το 1996. Με τις επιλογές της η Αρντερν μετέτρεψε το νέο κοινοβουλίου σε φάρο ελπίδας για όλους όσοι αναζητούν ένα διαφορετικό μοντέλο από αυτό του δεξιού λαϊκισμού που διαμορφώνουν μέχρι και σήμερα ηγέτες όπως ο Αμερικανός Ντόναλντ Τραμπ, ο Βραζιλιάνος Ζαΐρ Μπολσονάρο και ο Ούγγρος Βίκτορ Ορμπάν.
Μια διαφορετική σύνθεση
«Πρόκειται μακράν για το πιο “διαφορετικό” κοινοβούλιο που είχε ποτέ η χώρα» επισημαίνει ο καθηγητής Σπούνλεϊ. «Σχεδόν το ήμισυ του κοινοβουλίου, δηλαδή το 48%, απαρτίζεται από γυναίκες, κάτι που βάζει τη Νέα Ζηλανδία μπροστά από τη Φινλανδία με 46% και από την Ελβετία με 42%. Επιπλέον, το 11% των βουλευτών της είναι μέλη της κοινότητας ΛΟΑΤ, συμπεριλαμβανομένου του αναπληρωτή πρωθυπουργού» αναφέρει ο ίδιος.
Η ποικιλομορφία αυτή όμως επεκτείνεται και στις εθνικότητες. «Το 21% του κοινοβουλίου συγκροτείται από την κοινότητα των ιθαγενών Μαορί και το 9% από τις κοινότητες Πασίφικα ή από μετανάστες από χώρες όπως η Σαμόα και η Τόνγκα» αναλύει ο καθηγητής.
Το νεοκλεχθέν αυτοδύναμο Αριστερό Κόμμα που κέρδισε 65 κοινοβουλευτικές έδρες απαρτίζεται κυρίως από γυναίκες, ενώ συμμετέχουν και το πρώτο μέλος αφρικανικής καταγωγής ο Ιμπραΐμ Ομάρ, πρόσφυγας από την Ερυθραία, και η Βανούσι Γουόλτερς με καταγωγή από τη Σρι Λάνκα.
Αυτή δεν είναι όμως η πρώτη φορά που το κοινοβούλιο της Νέας Ζηλανδίας διαθέτει ποικιλομορφία. Μετά τις εκλογές του 2017 το 38% των βουλευτών της ήταν γυναίκες, ποσοστό-ρεκόρ στη χώρα. Σήμερα αγγίζουν το 48%. Το ποσοστό των ανοιχτών ΛΟΑΤ αυξήθηκε επίσης από 7% σε 11%. Επιπλέον, το κοινοβούλιο της Νέας Ζηλανδίας έχει έδρες Μαορί από το 1867. Αν και η εκπροσώπηση μειώθηκε φέτος, από 23% που ήταν στις περασμένες εκλογές στο 21%, καταγράφοντας το χαμηλότερο ποσοστό από το 2014, εντούτοις εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα υψηλότερο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό Μαορί στη χώρα, δηλαδή περίπου 17%.
Θέσεις εξουσίας
Στη διαφορετικότητα έρχεται να προστεθεί και το γεγονός πως δεν πρόκειται απλώς για πολιτικούς από διαφορετικά υπόβαθρα που απαρτίζουν το κοινοβούλιο αλλά από πολιτικούς που βρίσκονται σε καίριες θέσεις με εξουσία. Για τη θέση του αναπληρωτή πρωθυπουργού η Αρντερν επέλεξε τον Γκραντ Ρόμπερτσον, ο οποίος είναι ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος πολιτικός που έχει αυτό τον ρόλο στη Νέα Ζηλανδία. Παράλληλα, σε άλλη μια απροσδόκητη κίνηση η Αρντερν ανέθεσε στη Νανάια Μαχούτα τη θέση της υπουργού Εξωτερικών. Η Μαχούτα ήταν η πρώτη γυναίκα που παρουσιάστηκε με «μόκο», το ιερό τατουάζ προσώπου των ιθαγενών Μαορί, στο κοινοβούλιο της Νέας Ζηλανδίας τον Μάρτιο του 2016.
«Η αύξηση της εκπροσώπησης από ΛΟΑΤ θα δημιουργήσει μια ακόμη πιο προοδευτική κοινωνία» επισημαίνει η βουλευτής του Εργατικού Κόμματος Λουίζα Γουόλ, που είναι επίσης Μαορί και λεσβία.
Αδυναμίες και προοπτικές
Αν και το κοινοβούλιο της Νέας Ζηλανδίας είναι αντιπροσωπευτικό του γενικότερου πληθυσμού της χώρας, εντούτοις δεν είναι τέλειο. Υπάρχει μερίδα που δεν είναι ευχαριστημένη με την τόση διαφορετικότητα. Για τους πιο συντηρητικούς η εμφάνιση της νέας υπουργού Εξωτερικών με το «μόκο» δεν αρμόζει σε μια γυναίκα με τη θέση αυτή. Επιπλέον, μια από τις μεγαλύτερες μειονότητες της χώρας, οι άνθρωποι με αναπηρία, δεν εκπροσωπείται στο κοινοβούλιο, παρατηρεί ο καθηγητής Σπούνλεϊ. Σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της Νέας Ζηλανδίας, ένας στους τέσσερις νέους αντιμετωπίζει κάποιου είδους αναπηρία, ωστόσο στο κοινοβούλιο δεν υπάρχει κανείς βουλευτής με αναπηρία. Παράλληλα, στα δεξιά κόμματα της χώρας εκλείπει αυτή η διαφορετικότητα που συναντάμε στα αριστερά. Αυτό σημαίνει πως μια αλλαγή στην κυβέρνηση το 2023 θα μπορούσε να σημαίνει αυτόματα κι ένα λιγότερο «διαφορετικό» κοινοβούλιο από αυτό που βλέπουμε σήμερα.
«Δεν είναι δεδομένο ότι αυτός ο βαθμός ποικιλομορφίας θα διατηρηθεί πέρα από τα επόμενα τρία χρόνια» επισημαίνει η Τζένιφερ Κέρτιν, καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών και διευθύντρια του Ινστιτούτου Δημόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Οκλαντ.
Η μεγάλη πρόκληση για την Τζασίντα Αρντερν και τα νέα μέλη της κυβέρνησης είναι τώρα –πέρα από τη διαφορετικότητά τους– να αποδείξουν και την αξία τους στις νέες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η οικονομική κρίση λόγω της πανδημίας και η συνεχής αύξηση στις τιμές των κατοικιών.
