«Πολλά τουφέκια αντιβογκούν, μιλιόνια, καριοφίλια/μήνα σε γάμο πέφτουνε, μήνα σε πανηγύρι/κι ουδέ σε γάμο πέφτουνε κι ουδέ σε πανηγύρι» – μερικοί μόνο από τους δεκάδες στίχους δημοτικών τραγουδιών που όλοι μας γνωρίζουμε.
Στίχοι που μαζί με τη μελωδία τους, έρχονται από τη δημοτική μουσική παράδοση των Ελλήνων, περνούν από γενιά σε γενιά και φτάνουν στο σήμερα, «ολοζώντανοι». «Παραδίδονται» στους νέους όχι ως μουσειακή κληρονομιά ή ως ιστορία γραμμένη στα σχολικά βιβλία, μα ως μνήμη που έχει διαμορφώσει συνειδήσεις και που γίνεται πλέον «κτήμα» κάθε Έλληνα και κάθε Ελληνίδας, σε όποια γωνιά του πλανήτη κι αν βρίσκεται, καθώς «μιλάει» κατευθείαν στην ψυχή του.
Αυτή είναι η δύναμη του δημοτικού μας τραγουδιού, που διαμέσου των αιώνων είναι πάντα παρόν στο σήμερα, στο κάθε «σήμερα», κάθε γενιάς. Η παραδοσιακή μουσική των Ελλήνων είναι το δημοτικό τραγούδι που τραγουδιέται σε χαρές και λύπες, σε χαρμόσυνες επετείους και σε στιγμές που θυμόμαστε τις θυσίες των προγόνων μας. Άλλωστε οι ίδιοι οι αγωνιστές του ’21, πριν ριχτούν στη μάχη για τον υπέρτατο σκοπό, «Ελευθερία ή Θάνατος», συνήθιζαν να χορεύουν και να τραγουδούν τα τραγούδια αυτά για να παίρνουν θάρρος και δύναμη από την παράδοση και τις ιστορίες που διηγούνται αυτές οι ξεχωριστές μελωδίες.
Η δύναμη του δημοτικού τραγουδιού, όμως, είναι τέτοια που μπορεί να ξεφύγει από όποιον εγκλωβισμό μπορεί να προκαλεί, σε αρκετές περιπτώσεις, η έννοια της παράδοσης. Το δημοτικό τραγούδι μπορεί να ταξιδεύει στον χρόνο και να φτάνει στο σήμερα και να ακούγεται πιο καθαρό, πιο φρέσκο, πιο ηχηρό από ποτέ. Αρκεί να βρεθεί ο κατάλληλος τρόπος, το κατάλληλο μέσο και ιδίως ο κατάλληλος καλλιτέχνης που θα το ανυψώσει ακόμα περισσότερο, αναπτύσσοντας μία πλευρά του που δύσκολα μπορεί ο οποιοσδήποτε να αγγίξει χωρίς να φτάσει σε ακρότητες και κενούς εντυπωσιασμούς.
Θέλει Αρετή και Τόλμη το… τραγούδι!
Στην επέτειο των 200 ετών από το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821, το Δημοτικό Τραγούδι, αποκτά μια άλλη δυναμική, με την αρωγή ενός από τους σπουδαιότερους Έλληνες μουσικούς: Ο Σταύρος Ξαρχάκος επιμελείται καλλιτεχνικά και συντονίζει το πρόγραμμα «200 Χρόνια Δημοτικό Τραγούδι», μέσα από την ψηφιακή πλατφόρμα που παρουσίασε η Lidl Ελλάς, με αφορμή τον επετειακό εορτασμό. Πρόκειται για μία εξόχως τολμηρή καινοτομία, που φέρνει στο σήμερα το δημοτικό τραγούδι καθώς σύγχρονοι καλλιτέχνες επιχειρούν να επικαιροποιήσουν εμβληματικά έργα της μουσικής μας παράδοσης, τόσο ως προς τη δημώδη μουσική όσο και τον δημώδη στίχο. Με τη «σφραγίδα» ενός καλλιτέχνη του μεγέθους του Σταύρου Ξαρχάκου, την επιστημονική επιμέλεια του Λάμπρου Λιάβα, καθηγητή Εθνομουσικολογίας του Εθνικού και Kαποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και τη δημιουργική έκφραση καταξιωμένων αλλά και νέων Ελλήνων δημιουργών, το αποτέλεσμα όχι απλώς εντυπωσιάζει, αλλά καταπλήσσει τους ακροατές.
Λάτρεις της μουσικής μας παράδοσης, αλλά και των νέων ήχων της σύγχρονης μουσικής πραγματικότητας, επισημαίνουν το υψηλής ποιότητας ακουστικό αποτέλεσμα που προκύπτει από αυτό το μεγαλεπήβολο πρόγραμμα. Είναι εμφανές άλλωστε πως πρόκειται για μία προσέγγιση της εθνικής, πολιτισμικής μας παράδοσης, με τόλμη εκ μέρους των δημιουργών, με τέτοιον τρόπο όμως που αναδεικνύει και τη δύναμη του ίδιου του δημοτικού τραγουδιού, που μπορεί να φτάσει από το μακρινό χθες, στο σήμερα και να ταξιδέψει στο αύριο με την ίδια, ακατάπαυστη ορμή…
200 Χρόνια Δημοτικό Τραγούδι
Το πρόγραμμα που δημιούργησε η Lidl Ελλάς για όλους τους Έλληνες στην επέτειο των 200 ετών από το ξέσπασμα της Επανάστασης, χωρίζεται σε τρεις κύκλους: Ο πρώτος κύκλος ξεκίνησε από την 25η Μαρτίου και αφορά στη σύνθεση και ηχογράφηση 21 νέων τραγουδιών που ανατέθηκαν από τον Σταύρο Ξαρχάκο σε επτά σύγχρονους Έλληνες δημιουργούς, από διάφορες σκηνές της μουσικής, οι οποίοι έχουν ως έμπνευση και αφετηρία ισάριθμα δημοτικά μας τραγούδια. Τα πρώτα επτά τραγούδια φιλοξενούνται ήδη την πλατφόρμα www.200xroniadimotikotragoudi.gr και αποτελούν ένδειξη της στόχευσης του εγχειρήματος και του ποιοτικού του αποτελέσματος.
Ο δεύτερος κύκλος του προγράμματος αφορά σε άλλα 21 δημοτικά τραγούδια που θα παρουσιαστούν σε συναυλία στο Θέατρο Γης στη Θεσσαλονίκη: Αυτή τη φορά ο Σταύρος Ξαρχάκος με τη συνδρομή του καθηγητή Λάμπρου Λιάβα αναζήτησαν και θα παρουσιάσουν εκτελέσεις των τραγουδιών που θα προσιδιάζουν κατά το δυνατόν περισσότερο στις αυθεντικές. Ο Θούριος του Ρήγα, κλέφτικα, δημοτικά που καταγράφουν, ουσιαστικά, την ελληνική ιστορία της εποχής, θα παρουσιαστούν σε μία συναυλία – σταθμό για την ελληνική μουσική, όπου συμμετέχει και το συγκρότημα Polis Ensemble παρέα με τους Κατερίνα Παπαδοπούλου και τον Παναγιώτη Αγγελακόπουλου, υπό την επιμέλεια – ενορχήστρωση του Αλέξανδρου Καψοκαβάδη.
Μία συναυλία στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού είναι ο πυρήνας του τρίτου κύκλου του προγράμματος: Εκεί ο Σταύρος Ξαρχάκος θα παρουσιάσει και θα διευθύνει ένα καινούργιο έργο του, μια σουίτα για ορχηστρικό σύνολο, χορωδία και τραγουδίστρια την Ηρώ Σαΐα. Ο Ξαρχάκος αντλεί έμπνευση από 21 επίλεκτα δημοτικά τραγούδια, ενώ ο ίδιος αναλαμβάνει τη Διεύθυνση Ορχήστρας της συναυλίας αυτής – ένα γεγονός για τα πολιτιστικά δρώμενα της χώρας μας που αναμένεται να σηματοδοτήσει την πορεία της ελληνικής μουσικής από το παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον.
Με την πλατφόρμα www.200xroniadimotikotragoudi.gr, όλοι οι Έλληνες ξεκινάμε μια μελωδική διαδρομή στην εθνική μουσική παράδοση, μια διαδρομή που ανυψώνει το εθνικό μας φρόνημα και την πολυπόθητη εθνική ενότητα. Ο Σταύρος Ξαρχάκος και η Lidl Ελλάς μας οδηγούν σε μια εξερεύνηση του Δημοτικού Τραγουδιού που θα τονώσει τις μνήμες μας, γεμίζοντάς μας δύναμη κι αισιοδοξία για το μέλλον. Οι ρίζες μας γίνονται νότες που ταξιδεύουν στον χρόνο και ξεπερνούν όλα τα εμπόδια, δημιουργώντας παράλληλα μία νέα, δυναμική, πολιτισμική κληρονομιά.
