Η Πολύαιγος ή Υπόληβος ή Πόληβος αποτελεί μια γαλάζια “όαση” στη μέση του Αιγαίου και “σπίτι” για τη μεσογειακή φώκια Μονάχους-Μονάχους – Ταξίδι σε ένα καλά κρυμμένο μυστικό της χώρας μας
Άγρια βράχια με περίτεχνους σχηματισμούς σαν να είναι σμιλεμένα από πραγματικό γλύπτη, τιρκουάζ και ολογάλανα νερά, παραλίες ερημικές σαν φυσικές πισίνες, στο πλάι της Κιμώλου.
Η νήσος Πολύαιγος είναι το μεγαλύτερο ακατοίκητο νησί του Αιγαίου και αποτελεί μια ακόμη πανέμορφη γωνιά της χώρας μας. Σταθεροί μόνιμοι κάτοικοί της, τα εκατοντάδες αγριοκάτσικα που κάνουν αισθητή την παρουσία τους παντού.
Μέρος του νησιού ανήκει στην εκκλησία της Κιμώλου, την “Παναγία Οδηγήτρια”, ενώ το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού είναι ιδιοκτησία του κληροδοτήματος Ιωάννη Σταύρου Λογοθέτη, το οποίο νοικιάζει εκτάσεις του ως βοσκότοπους. Στο νησί, το οποίο αποτελείται κυρίως από ηφαιστειακά πετρώματα όπως και οι γειτονικές Κίμωλος και Μήλος, υπάρχουν λόφοι με ύψος από 320-350 μέτρα.
Γεωλογικοί σχηματισμοί που παραπέμπουν σε έργα τέχνης:
Λίγο μεγαλύτερη σε έκταση από τη Δονούσα (έκταση 18,146 τ.χλμ.), η Πολύαιγος που πήρε το όνομά της -όπως εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς- από τα αγριοκάτσικά της, αποτελεί ιδανικό προορισμό για τους “σκαφάτους”, αλλά και για όσους επιλέξουν να την επισκεφθούν με τα εκδρομικά καίκια.
Η αρχαία διένεξη για τη νήσο:
Από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα ανήκει διοικητικά στην Κίμωλο, αλλά φαίνεται ότι πάντα ήταν περιζήτητη για τον ορυκτό της πλούτο. Έτσι η Κίμωλος και η Μήλος ξεκίνησαν το 416 π.Χ. δικαστική διαμάχη για την κυριότητα του νησιού, η οποία έληξε το 338 π.Χ. με απόφαση του δικαστηρίου των Αργείων, οι οποίοι επεδίκασαν το νησί στην Κίμωλο.
Εμείς, βρεθήκαμε στους φιλόξενους κόλπους της, στους απάνεμους όρμους της και στις κρυφές σπηλιές της με το σκάφος του Βαγγέλη από το λιμάνι της Κιμώλου.
Το νησί δεν ήταν πάντα ακατοίκητο. Όπως πληροφορηθήκαμε, περί το 1950 είχε 14 κατοίκους ενώ παλαιότερα κατοικούσαν εκεί έως και 170 άτομα. Δέκα με δεκαπέντε σπίτια υπήρχαν στο “λιμανάκι” στης Παναγιάς τ’ Αυλάκι τα οποία πια έχουν καταρρεύσει. Εκεί διέμεναν οικογένειες που ασχολούνταν με την κτηνοτροφία. Ο μικρός οικισμός εγκαταλείφθηκε οριστικά το 1972.
Στο βορειοδυτικό τμήμα του συναντά κανείς ερείπια της Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο ναός της οποίας ήταν βασιλική με τρούλο, που είχε ιδρυθεί το 1622. Από το 1898 υπάρχει στο νησί επιβλητικός φάρος, στο ακρωτήρι Μάσκουλα, σε ύψος 138 μέτρων, στην ανατολική πλευρά. Τα τελευταία χρόνια ο φάρος είναι αυτόματος.
Ανθρώπινη δραστηριότητα είναι επίσης προφανής από δυο λατομεία στο ίδιο τμήμα όπου γινόταν εξόρυξη τραχείτη, που χρησιμοποιείτο για τις μυλόπετρες.
Η Ελλάδα έχει περιλάβει την Πολύαιγο στο πρόγραμμα Natura 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θεωρώντας την σημαντικό βιότοπο ανενόχλητο από την ανθρώπινη παρουσία. Στο νησί γεννά τα μικρά της άλλωστε η μεσογειακή φώκια Μονάχους-Μονάχους.
Έχει μεγάλη γεωλογική και οικολογική αξία καθώς θεωρείται το καλύτερα διατηρημένο, από άποψη περιβάλλοντος νησί της Μεσογείου και φιλοξενεί σπάνια ή και απειλούμενα ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας όπως, η μεσογειακή φώκια Monachus monachus,η ενδημική οχιά Microvipera schweizeri (που ζει μόνο στην Κίμωλο, την Πολύαιγο, τη Μήλο και τη Σίφνο), η ενδημική μπλέ σαύρα Podarcis milensis, το γεράκι Falco eleonore (μαυροπετρίτης), του οποίου το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει στα νησιά του Αιγαίου, ο Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus), 32 ενδημικά, σπάνια ή/ απειλούμενα είδη φυτών και πολλά αγριοκάτσικα.
Όσο για το αν υπάρχει ανθρώπινη καθημερινή παρουσία σήμερα, η απάντηση είναι πως με τα ίδια μας τα μάτια είδαμε τον μοναδικό “ημιμόνιμο” αγρότη του νησιού, ο οποίος περνάει μεγάλο μέρος του χρόνου στη νήσο με τη γυναίκα του και πηγαινοέρχεται συχνά με το καΐκι του, απέναντι στην Κίμωλο. Ο ίδιος συντηρεί και την παλιά εκκλησιά της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
