Η ζάχαρη, ίσως η πιο αγαπητή γλυκαντική ουσία, θεωρείται πια μία από τις σημαντικότερες αιτίες της παχυσαρκίας αλλά και πολλών μη μεταδιδόμενων χρόνιων νοσημάτων, όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2, πολλά καρδιαγγειακά νοσήματα και την τερηδόνα. Μέρος του προβλήματος είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι καταναλώνουν υπερβολική ποσότητα από αυτή χωρίς να το γνωρίζουν.
Τα τεχνητά και φυσικά γλυκαντικά είναι υποκατάστατα ζάχαρης που χρησιμοποιούνται εναλλακτικά της επιτραπέζιας ζάχαρης. Πολλές φορές μάλιστα, είναι πιο γλυκά από τη φυσική ζάχαρη και καθώς δεν περιέχουν θερμίδες (ή αποδίδουν ελάχιστες), μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο του βάρους και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Εκτεταμένη επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει την ασφάλεια έξι γλυκαντικών που εγκρίνονται επί του παρόντος για χρήση σε τρόφιμα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη (στέβια, ακεσουλφάμη-Κ, ασπαρτάμη, νεοτάμη, σακχαρίνη και σουκραλόζη), εάν λαμβάνονται σε αποδεκτές ποσότητες καθημερινά. Αν και υπάρχει όριο για την αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ADI) γλυκαντικών, η κατανάλωση των γλυκαντικών είναι πολύ μικρότερη του ADI.
Τι γνωρίζουμε για τα γλυκαντικά;
Η αντικατάσταση της ζάχαρης με μια άλλη ουσία ισοδύναμης γλυκύτητας, αλλά όχι ανάλογων θερμίδων, αυξάνει την ευχάριστη γεύση των τροφίμων που περιέχουν λίγες θερμίδες, βοηθώντας στην ελάττωση του συνολικού θερμιδικού περιεχομένου της δίαιτας, στην καλύτερη διαχείριση του σωματικού βάρους, αλλά και στην προστασία της στοματικής υγείας (οι ολιγοθερμιδικές γλυκαντικές ύλες δεν αποδομούνται και δε συμβάλλουν στην οδοντική τερηδόνα). Επομένως, αν κάποιος συνηθίζει να καταναλώνει ζάχαρη μέσα στην μέρα και την αντικαταστήσει με γλυκαντικά, θα βοηθήσει αρκετά στην διαχείριση του βάρους. Ωστόσο, πολλοί προβληματισμοί υπάρχουν σχετικά με τον εθισμό της χρήσης γλυκαντικών αλλά και την επίδραση τους στην υγεία.
Από κάποιες μελέτες προκύπτει αύξηση του κινδύνου παχυσαρκίας και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 με την αυξανόμενη χρήση των γλυκαντικών και αυτό μάλλον εξηγείται από το γεγονός πως τα άτομα ξεγελιούνται από τις μηδενικές-ελάχιστες θερμίδες των γλυκαντικών και καταναλώνουν παραπάνω ποσότητα τροφίμων. Ή ακόμη, αναφέρουν πως συνηθίζουν στην γλυκιά γεύση , με αποτέλεσμα να αναζητούν μεγαλύτερες ποσότητες απόλαυσης. Φυσικά,όμως, αν υπάρχει αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας, τότε υπάρχει και απώλεια βάρους. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2013 έδειξε πώς η σουκραλόζη προκαλεί αύξηση της απόκρισης γλυκόζης και ινσουλίνης. Για το δείγμα επιλέχθηκαν άτομα που ήταν παχύσαρκα και δεν κατανάλωναν τεχνητά γλυκαντικά και η μελέτη αυτή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η σουκραλόζη δημιουργεί μια φυσιολογική απόκριση που προκαλεί αύξηση του σακχάρου στο αίμα.
Επίσης, πιο πρόσφατες μελέτες δείχνουν επίδραση των μη θερμιδικών γλυκαντικών στο μικροβίωμα του εντέρου, με τα αποτελέσματα να είναι αμφιλεγόμενα και να απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση..
Συμπερασματικά:
Το πιο σημαντικό είναι να προσέχουμε τις διατροφικές μας επιλογές, δεδομένου ότι ένα τρόφιμο «χωρίς ζάχαρη» δεν αποτελεί απαραίτητα ένα διαιτητικό προϊόν, αφού μπορεί να έχει ταυτόχρονα υψηλή περιεκτικότητα λίπους ή θερμίδων. Συνολικά όμως φαίνεται ότι η χρήση τους είναι ασφαλής. Είναι σημαντικό όμως και εδώ να τηρείται το μέτρο. Μπορεί τα γλυκαντικά να έχουν λίγες θερμίδες, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορούμε να τα καταναλώνουμε απεριόριστα. Με τα γλυκαντικά συνηθίζεις τη γλυκιά γεύση, ενώ επίσης μπορεί να προκληθούν και μεταβολικές διαταραχές.
Πηγές:
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0924224415301539
- https://www.acpjournals.org/doi/full/10.7326/M21-2977?rfr_dat=cr_pub++0pubmed&url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori%3Arid%3Acrossref.org
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25842566/
- https://joint-research-centre.ec.europa.eu/orphan-pages/page/health-promotion-and-disease-prevention/sugars-and-sweeteners_en#_Tocsch12
